LED verlichting kopen kan een grote uitdaging zijn. Het kiezen van een koude, neutrale, warme, dim-to-warm lichtkleur of een specifieke kleurtemperatuur LED, is afhankelijk van hoe en waar je de verlichting gaat toepassen. We helpen je graag om het uitzoeken van je led-verlichting makkelijker te maken. We leggen je eerst een aantal dingen uit over kleurtemperaturen, en kijken daarna naar de temperatuur per ruimte.
Kleurtemparatuur LED = Kelvin
LED lampen en armaturen zijn te verkrijgen in verschillende kleurtemperaturen LED, oftewel in verschillende lichtkleuren. Lichtkleuren worden aangeduid als ‘K’ de Kelvinwaarde. Hoe hoger de Kelvinwaarde, hoe witter/kouder het licht, en hoe lager de waarde, hoe warmer het licht. ‘Kelvin’ waardes kun je het beste vergelijken met de zon. De zon komt op en geeft een warm licht in je huis. Overdag wanneer de zon op z’n hoogst is, geeft het zo’n 5500K, en wanneer de zon op z’n laagst is en bijna onder gaat, is de Kelvinwaarde ongeveer 2000K. De meeste woningen zijn ingericht met led-lampen met een kleurtemperatuur tussen 2200K en 4500K.
Kleurtemperatuur LED in huis
Over het algemeen wordt in huis 3200K of lager (warmer) toegepast. ‘Koud wit’ wordt vaak gezien als 4500K of hoger. Alles wat er tussenin zit, bijvoorbeeld de veelvoorkomende 4000K wordt door de ene persoon gezien als koud, en de andere persoon gezien als een warm witte lichtkleur. Dit is afhankelijk van smaak, maar ook door de inrichting van het huis. Een “witte” inrichting laat 4000K koud lijken, terwijl een “warme” inrichting de kleurtemperatuur ook warmer laat lijken.
Kleurtemperaturen hoger dan 4000K worden normaal gesproken gebruikt voor commerciële- en magazijntoepassingen. De kleurtemperatuur is te wit of te “hard” voor een interieur in huis. Soms kan 4000K of hoger overigens wel handig zijn. Bijvoorbeeld in een garage met werkplaats, of een (bij)keuken waar met precisie gewerkt wordt. Ook kan 4000K smaakafhankelijk in een interieur toegepast worden, maar over het algemeen wordt dit niet gebruikt.
Ook is het soms gebruikelijk om bij taakgericht werken één lamp in huis toe te passen met een hogere Kelvinwaarde. Bijvoorbeeld een leeslamp naast de bank, of een extra werklamp boven het aanrecht.
Kleurtemperatuur LED en toepassingen
2200-2700K: Warm licht, vergelijkbaar met een “ouderwetse” gloeilamp. Geschikt voor sfeerverlichting in huis waar weinig werklicht nodig is.
3000-3500K: Warm wit licht, maar scherper en meer helder dan 2200-2700K. Vergelijkbaar met een halogeenlamp.
4000-4500K: Helder wit licht, veelal gebruikt in een keuken, kantoor, scholen, werkplek garage en toiletruimtes.
5000K en hoger: “blauwig” koud licht, wordt meestal toegepast op commerciële locaties zoals showrooms, magazijnen en (beurs) hallen.
Aanbevolen kleurtemperatuur LED per ruimte
Kleurtemperatuur LED in de woonkamer
De woonkamer is een ruimte waar je wilt ontspannen, visite ontvangt, of een avondje tv wilt kijken. Kies hier voor een warm witte kleurtemperatuur 2700-3000K. Eventueel met een dimmer, zodat gezellige avonden nog warmer en knusser kunnen aanvoelen.
Keuken
Kleurtemperaturen in de keuken kunnen en mogen variëren. De basis kun je het beste hetzelfde houden als de woonkamer 2700-3000K. Maar wanneer je graag kookt en het belangrijk is om goed werklicht te hebben, kun je boven het werkblad 3000-4000K toepassen. Het liefst onder een keukenkast met een apart lichtknopje, of spotjes die apart uitgezet kunnen worden wanneer er niet gewerkt wordt in de keuken. Zie ook de speciale Hue hanglamp met aanpasbaar sfeer en functioneel licht.
Eettafel
De lichtkleur boven de eettafel raden we aan om dezelfde kleurtemperatuur LED 2700-3000K toe te passen als de woonkamer en keuken. Aangezien aan een eettafel naast eten, ook gewerkt of gelezen wordt, is het aan te raden om hier een dimmer te gebruiken. Tijdens etentjes kun je het licht dan dimmen, of wanneer er gewerkt wordt en het nodig is, het licht feller laten branden.
Slaapkamer
Slaapkamers worden beschouwt als een ruimte waar ontspannen en uitgerust wordt. We raden dan ook aan hier de verlichting op aan te passen. Bij een lichtkleur tussen de 2200K en 2700K komen je ogen en hersenen het meest tot rust. Een hogere kleurtemperatuur raden wij hier dan ook niet aan. Eventueel kun je voor een kledingkast wel aparte spotjes installeren. Kies hier bijvoorbeeld voor 3000K of 4000K met een hoge CRI voor een juiste kleurechtheid van je kleding.
Badkamer
In de badkamer is het belangrijk goed licht te hebben. Het is tenslotte een functionele ruimte. Scheren en haren föhnen gaat dan ook het beste tussen 3000-4000K. Ook een bad aanwezig? Dan kan het een goed idee zijn om een dimmer aan te sluiten op de verlichting.
Garage/kantoor
Een werkruimte of thuis-werkplek vraagt om helder, functionele verlichting voor focus en concentratie. 4000K is hier een geschikte kleurtemperatuur LED voor. Vaak wordt in kantoorgebouwen ‘human centric’ verlichting toegepast. Dit betekent dat naarmate de dag afloopt, de kleurtemperatuur van verlichting ook lager wordt. Thuis kan dit ook een optie zijn voor een werkplek. Kies in dat geval voor dim-to-warm lampen, of zet een dimmer op de verlichting, zodat de lichtintensiteit aan het einde van een werkdag kan dimmen.
Uitzonderingen op de richtlijnen
Als een inrichting en muurkleuren bestaan uit koele kleuren zoals wit, blauw, grijs of groen, dan kan een koudere lichtkleur tussen 3000K en 3500K een mooiere uitstraling geven dan een warmere lichtkleur.
Mocht je huis naast koele muurkleuren bestaan uit natuurlijke materialen, zoals hout(look) vloeren, houten meubelen en vloerkleden of gordijnen in de kleur bruin, rood of oranje, is het weer wel raadzaam om warm witte LED verlichting toe te passen.
Daarnaast kan het type huis ook nog een rol spelen. Oudere huizen, zoals herenhuizen of jaren-30 woningen vragen om warm wit licht die doet denken aan kaarslicht of ouderwetse gloeilampen. Koud licht zou ik dit geval afsteken bij de stijl van het huis.
Moderne huizen met strakke lijnen en een industrieel of minimalistisch ontwerp vragen om iets kouder licht. Houdt wel rekening met bepaalde ruimtes zoals een slaapkamer. Hier adviseren we wel een warme lichtkleur, onafhankelijk van het type huis. Een warme lichtkleur draagt tenslotte bij aan ontspanning en uiteindelijk betere slaap.
CRI en kleurechtheid
Een ander gegeven bij LED verlichting is de kleurweergave. Oftewel CRI (Color Rendering Index). Deze waarde geeft weer hoe objecten “kleurecht” weergegeven worden. Hier wordt vooral op gelet in bijvoorbeeld een kledingwinkel. Hier wil je dat de kleur van een rode blouse niet roziger lijkt dan hij daadwerkelijk is. Een ander voorbeeld is een museum. Hier is het belangrijk het kunstwerk in de juiste kleuren weer te geven.
De CRI wordt aangeduid tussen 0 en 100. 0 is slecht en 100 geeft een perfecte kleurweergave. Over het algemeen begint LED verlichting bij een CRI van 60. Denk aan grote lampen in hallen of straatverlichting. Goedkope verlichting of breedstralers hebben meestal een CRI tussen 70 en 80. Standaard verlichting in huis tussen 80 en 90. En als de kleurweergave echt belangrijk is, kijk dan naar een CRI boven 90. Deze komt het meest in de buurt van de kleurechtheid. De hoogste CRI is te vergelijken met de kleurweergave buiten in daglicht.
Dimmen
Indien mogelijk, raden we het gebruik van dimmers in een woning altijd aan. Het kan een ruimte met één draai aan de knop transformeren en geeft je zo meer flexibiliteit. Daarnaast is het een voordeel dat wanneer je LED verlichting dimt, je ook nog eens minder energie verbruikt én de lampen langer mee gaan. Ook kan het gebruik van slimme verlichting een goede optie zijn. Met één apparaat bedien je al je lampen in huis.
Dim-to-warm
Een andere techniek om kleurtemperatuur van LED aan te passen is dim-to-warm. Deze techniek is te vergelijken met het dimmen van een ouderwetse gloeilamp of halogeenlamp. Naarmate een lamp wordt gedimd, vermindert niet alleen de lichtintensiteit, maar ook de lichtkleur. In sommige situaties kan dit een uitkomst bieden. Bijvoorbeeld boven de eettafel, waar zowel gewerkt als gegeten wordt, of gewoon omdat je lichtkleuren gedurende de dag graag wilt kunnen aanpassen. Een goed voorbeeld is dit GU10 dim-to-warm spotje.
Human-centered lighting (HCL)
HCL is ontwikkeld om meer rekening te houden met het bioritme van de mens. Uitgangspunt hierbij is dat kunstlicht het natuurlijke ritme van daglicht buiten moet nabootsen. Verlichting beweegt dus mee met de intensiteit en lichtkleur van de zon. Deze vrij nieuwe methode wordt veel ingezet op kantoren. Door HCL toe te passen, wordt er dus rekening gehouden met het bioritme van de mens en wordt de (werk)effectiviteit en welzijn van de mens verhoogt.
Human-centered lighting wordt nog niet in woonhuizen toegepast. Als je echter kijkt naar de snelle ontwikkeling van LED verlichting, verwachten wij dat HCL binnen een paar jaar ook gebruikelijk is in woonhuizen.
Kleurtemperatuur LED verlichting: richtlijn of smaak?
Je weet nu dat een lage kleurtemperatuur van LED verlichting een warm witte lichtkleur geeft en het meest gebruikelijke is in een woonhuis. En dat een hogere kleurtemperatuur vanaf 4000K meer geschikt is voor werkplaatsen of -ruimtes. We raden echter aan om niet alleen volgens de richtlijnen te kiezen, maar ook te kiezen op smaak en/of ervaring. Sommige mensen vinden het bijvoorbeeld fijn om bij een blauw, koud licht te werken. Wij raden je aan dit dan vooral toe te passen
Voor welke lichtkleur je uiteindelijk ook kiest, we wensen je veel plezier bij het maken van je lichtplan!
Wel een lamp nodig, maar echt geen keuze kunnen maken tussen de verschillende lichtkleuren? Bekijk dan eens deze Philips Hue opbouwspot Elk moment aanpasbaar van koud tot warm wit.